ប្រាសាទនានានៃ អង្គរ
ស្វែងយល់ពីអច្ឆរិយៈវត្ថុតំបន់អង្គរនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ នេះជាកន្លែង ដែលប្រាសាទអាយុរាប់ពាន់ឆ្នាំជាច្រើនលាក់ខ្លួនក្នុងព្រៃ ព្រមទាំងជាទីដែលក្រុងនិងផ្លូវបុរាណ នាំដានទៅរករជ្ជកាលមុនៗនៃអាណាចក្រខ្មែរ។
បន្ទាយស្រី
ប្រាសាទសំខាន់នៃតំបន់អង្គរតែមួយគត់ ដែលកសាងឡើងដោយថ្មភក់ពណ៌ផ្កាឈូកដ៏ចែងចាំង។ «ប្រាសាទនៃស្ត្រី» នេះគឺជាគ្រាប់ចរណៃនៃចំណុចកំពូលរបស់សិល្បៈខ្មែរ។
រកមើលក្នុងស្ទ្រីតវីយូរតនប្រាសាទលាក់ខ្លួន
គោបុរៈខាងកើត (ច្រកចូល)
ប្រាសាទបន្ទាយស្រី បានត្រូវចាត់ឲ្យសាងឡើងក្នុងគ្រិស្តសករាជ ៩៦៧ ដោយព្រាហ្មណ៍ ដែលជាទីប្រឹក្សារបស់ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី II ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះសិវៈ។ ដោយមានទីតាំងជ្រៅនៅក្នុងព្រៃ ប្រាសាទនេះបានលាក់ខ្លួនជាច្រើនសតវត្ស រហូតដល់បេសកកម្មនៃការរុករកឡើងវិញរបស់បារាំង នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១៤ ។ មួយទសវត្សក្រោយមក រឿងមួយក្នុងចំណោមរឿងអាស្រូវសិល្បៈដែលល្បីបំផុតនៅសតវត្សទី ២០ គឺអំពីអ្នកនិពន្ធប្រលោមលោក និង ជាអ្នកទ្រឹស្ដីនិយមបារាំង លោក André Malraux ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅខណៈពេលកំពុងព្យាយាមចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ជាមួយនឹងបំណែកដ៏សំខាន់ៗមួយចំនួនដែលលួចបានពីតំបន់នោះ។ រូបចម្លាក់នានាត្រូវបានប្រគល់មកវិញ ហើយរឿងនេះបានបណ្តាលអោយមានការយកចិត្តទុកដាក់ពីអន្តរជាតិ ក្នុងការជួសជុលថែទាំប្រាសាទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣០ ដោយមានការប្រើវិធីសាស្ត្របុរាណវត្ថុវិទ្យាមុនគេបង្អស់។
ការអភិរក្សដោយប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់
ការស្ដារឡើងវិញ ដែលទាក់ទិននឹងការរៀបរចនាសម្ព័ន្ធឡើងវិញ ដោយផ្អែកលើបំណែកដើមនិងទីតាំងរបស់វា ត្រូវបានធ្វើឡើងជាលើកដំបូង នៅប្រាសាទបន្ទាយស្រីនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣០។ ការងារនេះនៅតែបន្តរហូតដល់សព្វថ្ងៃ តាមរយៈការសហការរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលស្វីសនិងកម្ពុជា។ ទោះបីជាមានការបំផ្លិចបំផ្លាញនិងការលួចយកទៅលក់ក៏ដោយ ក៏ការតម្លើងនៃប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹក និង ការចាត់វិធានការ ដើម្បីកាត់បន្ថយការខូចខាតដែលបណ្ដាលមកពីដើមឈើ ធ្វើអោយតំបន់នេះក្លាយជា តំបន់ដែលទទួលបានការអភិរក្សល្អជាងគេក្នុងតំបន់អង្គរ។
ក្បាច់ចម្លាក់ដែលធ្វើពីថ្មភក់ពណ៌ផ្កាឈូក
ថ្មភក់ពណ៌ផ្កាឈូកស្រទន់នៃប្រាសាទបន្ទាយស្រី គឺមានលក្ខណៈពិសេសខុសប្លែក ពីប្រាសាទដទៃក្នងតំបន់អង្គរ ត្រង់ភាពស្រស់ស្អាតនិងចម្លាក់យ៉ាងល្អិតឆ្មាដ៏រស់រវើក ដែលហាក់បីដូចជាចម្លាក់ឈើ។ ឈុតឆាកទាំងមូលពីរឿងព្រេងហិណ្ឌូនៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ តួប្រាសាទ ធ្នឹម និងហោជាង រួមទាំងការបង្កើតឡើងវិញ នៃក្បាច់ចម្រុះគ្នានៃរឿងរាមាយណៈនៅច្រកចូលខាងលិច និង ចម្លាក់រៀបរាប់ពីឈុតឆាកដែល ទេវៈនៃសេចក្ដីស្រឡាញ់ឈ្មោះថា កាម៉ាស៊ូត្រា (Kamashutra) បាញ់ព្រួញតម្រង់ព្រះសិវៈ នៅលើហោជាងបណ្ណាល័យភាគខាងត្បូង។
ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងស្ដេចស្វា
ចម្លាក់លម្អិត នៅច្រកចូលខាងលិចប្រាសាទកណ្ដាល ពណ៌នាពីការប្រយុទ្ធគ្នាដ៏ល្បីសុះសាយ រវាងបងប្អូនស្វា ពាលី និង សុគ្រីព ដែលដកស្រង់ពីរឿងរាមកេរ្តិ៍ របស់ហិណ្ឌូ។
រូបចម្លាក់សត្វយាមប្រាសាទកណ្ដាល
វិញ្ញាណធម្មជាតិជាឆ្មាំយក្សយាមផ្លូវចូលទៅកាន់ប្រាសាទកណ្ដាលនៃប្រាសាទបន្ទាយស្រី ត្រូវបានចាត់ទុកជាឧទាហរណ៍យ៉ាងសំខាន់នៃចម្លាក់ខ្មែរបុរាណ។
បឹងមាលា
ដើរកាត់ព្រៃទៅរកប្រាសាទបឹងមាលាដ៏អាថ៌កំបាំងនៃតំបន់អង្គរ។
រកមើលក្នុងស្ទ្រីតវីយូប្រាសាទនៅផ្លូវបំបែក
ប្រាសាទដ៏ធំ ស្ថិតនៅដាច់ស្រយាល និងបាក់បែកនេះសណ្ដូកនៅផ្លូវប្រសព្វនៃផ្លូវបុរាណដែលកាលពីសម័យនោះ មួយតភ្ជាប់ទៅក្រុងអង្គរ និងមួយទៀតទៅទីក្រុងផ្សេងៗទៀតក្នុងអាណាចក្រខ្មែរ។ បានកសាងជាប្រាសាទហិណ្ឌូនៅក្នុងសតវត្សទី ១២ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី II ប្រាសាទនេះវាគឺជាប្រផ្នូលទៅកាន់ប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលសាងសង់ក្នុងរចនាប័ទ្មដូចគ្នា និង ក្រោមគំរោងប្លង់ដូចគ្នា។
សម្អាតដីចម្ការមីនចុងក្រោយ
កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះ ព្រៃក្រាស់និងគ្រាប់មីនមិនទាន់ផ្ទុះ បន្សល់ទុកតាំងពីសង្គ្រាមវៀតណាម ធ្វើអោយមានការលំបាក និងគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការធ្វើដំណើរទៅប្រាសាទបឹងមាលា។ គ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះទាំងនោះ ត្រូវបានសម្អាតចេញក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ហើយមួយឆ្នាំបន្ទាប់មក ផ្លូវដើរធ្វើពីឈើទៅកាន់ប្រាង្គកណ្ដាលប្រាសាទ ត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីថតភាពយន្ត ដែលបានធ្វើអោយសាធារណជនអាចធ្វើដំណើរទៅប្រាសាទបឹងមាលាមានភាពងាយស្រួល។
មន្ទីរ និងទីធ្លា
ដើម្បីរុករកប្រាង្គដាច់ស្រយាលនៃប្រាសាទបឹងមាលា លោកអ្នកត្រូវឆ្លងកាត់គូទឹកដែលរីងស្ងួត ឡើងរំលងឬសឈើនិងកម្ទេចថ្ម និង ដើរបត់ចុះបត់ឡើងតាមគន្លងនៃប្រាង្គដ៏អាថ៌កំបាំង។ ប្រសិនបើលោកអ្នកធ្វើដំណើរ លោកអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍ ហាក់ដូចជាអ្នកកំពុងតែ នៅក្នុងរឿងដំណើរផ្សងព្រេងរបស់អ៊ីនឌីណាចូន (Indiana Jones) ដោយសារតែទិដ្ឋភាពនៃសំណង់បុរាណ ដែលមានជញ្ជាំងនិងដំបូល គ្របដណ្ដប់ដោយស្លែនិងវល្លិ និង មានដើមឈើដុះតាមចន្លោះប្រាសាទដែលបែកបាក់ និង គំនរថ្មភក់ខ្ពស់ៗក្នុងទីធ្លា។
អង្គរវត្ត
ស្វែងរកទីក្រុងនៃប្រាសាទដ៏ល្បីល្បាញ វិមានដែលមានអាយុកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំ ហើយជាស្ថាបត្យកម្មអច្ឆរិយៈមួយដ៏អស្ចារ្យបំផុតរបស់ពិភពលោក។
រកមើលក្នុងស្ទ្រីតវីយូប្រាង្គកណ្ដាល
អង្គរវត្តមានន័យសំដៅលើ ការបង្កើតឡើងវិញនៅលើផែនដីនូវចក្រវាឡដោយប្រើថ្ម ដែលប្រាង្គកណ្ដាលតំណាងឱ្យភ្នំព្រះសុមេរុ ដែលជាទីលំនៅរបស់ទេវៈក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ។
ផ្លូវដើរកាត់ទឹក
ការរចនាដ៏ល្អឥតខ្ចោះនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត រួមមានរាងជាសាជីជ្រុងមានបីថ្នាក់ និង មានប្រាង្គកំពូលប្រាំ ដែលស្រដៀងទៅនឹងពន្លកឈូក។ ភ្ញៀវទេសចរ ចូលតាមទិសខាងលិចតាមផ្លូវក្រាលថ្មភក់ធំៗ ដែលឆ្លងកាត់ទក្សិណទឹករាងបួនជ្រុងទ្រវែងយ៉ាងធំរហូតទៅដល់ជញ្ជាំងខាងក្រៅ។
ការពណ៌នានៃរឿងព្រេងសាសនាហិណ្ឌូ
វិចិត្រសាលនៃចម្លាក់ក្បាច់រាបមានទំហំជិត ១២០០ ម៉ែត្រការ៉េ នៃចម្លាក់ធ្វើពីថ្មភក់មានក្បាច់ក្បូរយ៉ាងល្អឯក ដែលពណ៌នាអំពីរឿងព្រេងនិងជំនឿហិណ្ឌូ ព្រមទាំងមានភាពលម្អិតនិងមានគុណភាពដែលគ្មានគូប្រៀបនៅលើពិភពលោក។
កងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី II
ចម្លាក់នៅពន្លាភាគនិរតីនៃវិចិត្រសាលខាងលិច បង្ហាញពីព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី II ធ្វើសវនាការ នៅខណៈដែលកងទ័ពរបស់ព្រះអង្គ ធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅទិសខាងកើត ដើម្បីវាយពួកចាម ដែលដឹកនាំដោយមេទ័ពបរដំរី។
ឋានសួគ៌ និងឋាននរក
ចំហៀងខាងកើតនៃវិចិត្រសាលខាងត្បូង មានបង្ហាញគំនូរដែលនិយាយពីឋានសួគ៌ ៣៧ជាន់ និង ឋាននរក ៣២ជាន់ តាមជំនឿសាសនាហិណ្ឌូ។ នៅក្នុងផ្នែកមួយ ស្តេចយមរាជដែលជាទេវៈនៃមរណភាព ចង្អុលបង្ហាញផ្លូវលើនិងផ្លូវក្រោមដែលនាំយកវិញ្ញាណដែលបានស្លាប់ ទៅកាន់ឋានសួគ៌ឬឋាននរក។
ការកូរសមុទ្រទឹកដោះ
ចម្លាក់នៃរឿងកូរសមុទ្រទឹកដោះ នៅក្នុងវិចិត្រសាលខាងកើត គឺជាចម្លាក់ក្បាច់រាប ដែលល្បីល្បាញបំផុត របស់ប្រាសាទអង្គរវត្ត។ នៅក្នុងរឿងនេះ ក្រុមទេវៈនិងក្រុមអសុរៈនាំគ្នាកូរសមុទ្រទឹកដោះ ដើម្បីរាវយករតនសម្បត្តិដែលមានទឹកវេទមន្តធ្វើអោយមានជីវិតអមតៈ។
អប្សរាអង្គរវត្ត
លក្ខណៈពិសេសនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត គឺមានចម្លាក់អប្សរាជាង ៣០០០ ខុសៗគ្នា (ទេពអប្សរឋានសួគ៌) ដែលមានម៉ូតសក់និង សំលៀកបំពាក់ ៣៧ ម៉ូតខុសៗគ្នា។
រូបសំណាកព្រះវិស្ណុ
រូបចម្លាក់ព្រះវិស្ណុដៃប្រាំបី ដែលឆ្លាក់ចេញពីថ្មភក់តែមួយដុំ ស្ថិតនៅខាងស្ដាំនៃប្រាង្គប្រាសាទ នៅច្រកចូលភាគខាងលិច។ អ្នកធ្វើធម្មយាត្រាជានិច្ចកាល តែងថ្វាយកម្រងផ្កាដល់ព្រះវិស្ណុ ដើម្បីជាការថ្លែងអំណរគុណដល់ព្រះអង្គ ដែលបាននាំមកនូវសំណាងល្អ។
ជណ្ដើរឡើងទៅស្ថានសួគ៌
ដើម្បីទៅដល់ជ្រុងប្រាសាទនិងវិចិត្រសាលផ្នែកខាងក្នុង លោកអ្នកត្រូវឡើងជណ្តើរបីឈុត។ ជណ្ដើរនេះ មានលក្ខណៈចោទខ្លាំង ដើម្បីតំណាងឱ្យឧបសគ្គលំបាក នៃការឡើងទៅឋានសួគ៌។
អង្គរធំ
ដើរតាមផ្លូវលំហែរូបសំណាកតម្រង់ជួរដើម្បីនាំអ្នកទៅច្រកទ្វារនៃទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញចុងក្រោយរបស់នគរខ្មែរ។
រកមើលក្នុងស្ទ្រីតវីយូគន្លងមាគ៌ានៃពួកទេវៈ និងពួកអសុរៈ
អង្គរធំ ត្រូវបានកសាងឡើងវិញជាច្រើនដង ក្នុងកំឡុងពេល ៥០០ឆ្នាំ។ ការកែលំអរចុងក្រោយដែលមានទ្រង់ទ្រាយធំជាងគេ ធ្វើឡើងនៅក្នុងសតវត្សទី ១២ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី VII ដែលបានកសាងកំផែងដ៏ធំសម្បើម ដើម្បីការពារប្រឆាំងនឹងសត្រូវឈ្លានពាន។ ជញ្ជាំងទីក្រុង សង់ឡើងដើម្បីជានិមិត្តរូបនៃភ្នំ ដែលនៅជុំវិញភ្នំព្រះសុមេរុ ឯគូទឹកតំណាងឱ្យមហាសមុទ្រចក្រវាឡ។
ច្រកទ្វារចូលអង្គរធំ
ច្រកទ្វារធំនៃប្រាសាទអង្គរធំ សិ្ថតនៅក្នុងចំណោមកន្លែង ដែលមានគេថតរូបយកច្រើនជាងគេបំផុតនៅតំបន់អង្គរ។ ក្លោងទ្វារទាំងនោះមានកំពស់ប្រមាណជាង ២២ម៉ែត្រ ដែលមានកំពូលមុខបួនដ៏ធំអស្ចារ្យ បែរទៅទិសខាងជើង កើត ត្បូង និង លិច។ ផ្នែកពាក់កណ្ដាលខាងក្រោម នៃក្លោងទ្វារ មានរូបសត្វដំរីក្បាលបី ដែលមានប្រមោយធ្វើជាសសរ។
ប្រាសាទបាយ័ន
ប្រាសាទបាយ័ន ស្ថិតនៅចំកណ្ដាលតំបន់អង្គរធំ ដែលមានប្រាង្គចំនួន ៥៤ ឆ្លាក់មុខមនុស្សយ៉ាងច្រើនចំនួន ២០០០មុខ។ វិចិត្រសាលនៃផ្ទាំងសិលាប្រាសាទបាយ័នដ៏ខ្វាត់ខ្វែង និងផ្លូវដើរដ៏ងងឹត មានភាពល្បីល្បាញត្រង់ក្បាច់ចម្លាក់រាបដ៏ល្អិតល្អន់ ដែលពណ៌នាពីចម្បាំង និងព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ ក៏ដូចជាឈុតឆាកនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។
លានស្ដេចគម្លង់
ទីលានស្តេចព្រះគម្លង់ ដែលមានកម្ពស់ ជិត ៧ម៉ែត្រ នៅតែជាទីតាំងអាថ៌កំបាំងមួយក្នុងចំណោមទីតាំងជាច្រើន នៃតំបន់អង្គរធំ។ អ្នកខ្លះជឿថា ស្ដេចអង្គរច្រើនអង្គ កើតរោគឃ្លង់ ដែលរូបសំណាក់អាក្រាតកាយនៅកណ្ដាល (ច្បាប់ចម្លង) គឺជាស្តេចយមរាជ ដែលជាទេវៈនៃមរណភាព នៅចាំរាជឈាបនដ្ឋាន។ អ្នកខ្លះទៀតគិតថា ចម្លាក់នេះតំណាងឱ្យព្រះកុេវរ (Kubera) ជាទេវៈនៃរតនៈសម្បត្តិ ដែលក៏មានកើតរោគឃ្លង់។ លោកអ្នកអាចសិក្សាបន្ថែមពីរឿងនេះនៅវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌របស់ Google។
អាទិទេពលុតជង្គង់
ព្រះកេសនេះពីមុន គឺជាផ្នែកនៃចម្លាក់អាទិទេពលុតជង្គង់កម្ពស់ ២,៥ម៉ែត្រ ដែលជាចម្លាក់មួយក្នុងចំណោមចម្លាក់អាទិទេពចំនួន ៥៤ ឈរជាជួរនៅច្រកចូលខាងត្បូង ឆ្ពោះទៅប្រាសាទបាយ័ន។ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ ជឿថា រូបសំណាក់នេះបង្ហាញពីរឿងព្រេងហិណ្ឌូ គឺរឿងកូរសមុទ្រទឹកដោះ។ លោកអ្នកអាចសិក្សាបន្ថែម ពីរឿងនេះនៅ វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌របស់ Google។
តាព្រហ្ម
ដំណើរទៅកាន់ប្រាសាទអាថ៌កំបាំងដែលរុំព័ទ្ធដោយដើមឈើ ហើយជាទីតាំងថតរឿង Lara Croft: Tomb Raider។
រកមើលក្នុងស្ទ្រីតវីយូទេពអប្សរប្រាជណាបារាមិត្រ (Prajnaparamita)
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី VII បានឆ្លាក់ឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះមាតាព្រះអង្គ ពេញតួប្រាសាទ។ មានក្បាច់ចម្លាក់ពីស្ត្រីជាច្រើន រួមមាន ចម្លាក់មុខមនុស្សស្រីដ៏ល្បីល្បាញ អ្នកទស្សនានាំគ្នាស្ងើចសរសើរ អំពីការដែលដើមឈើដុះ បង្កើតជាស៊ុមជុំវិញចំលាក់មុខនេះ។
ព្រះភ័ក្ត្រព្រះពោធិសត្វ
គោបុរៈខាងលិច (ទ្វារចូល) មានកំពូលប្រាង្គប្រាសាទព្រះពុទ្ធមុខបួន ដែលមុខនីមួយៗ បែរទៅទិសខុសៗគ្នា។
ក្បាច់ចម្លាក់នៃដាយណូស័រដ៏អាថ៌កំបាំង
បើទោះជាមានចម្លាក់រូបសត្វជាច្រើននៅលើសំណង់ប្រាសាទអង្គរ គ្មានចម្លាក់ណា ដែលបង្កើតអោយមានភាពងឿងឆ្ងល់ ដូចចម្លាក់មួយនេះទេ ដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងទៅនឹងសត្វដាយណូស័រជើងបួនមួយប្រភេទឈ្មោះ ស្តិគហ្គោស័រ (Stegosaurus)។
បំណែកប្រាសាទដ៏មានមនោសញ្ចេតនា
ប្រាសាទតាព្រហ្ម ស្ថិតក្នុងសភាពចាស់រិចរឹល មានការចាក់ឫសរបស់ដើមឈើធំៗ ទៅក្នុងជញ្ជាំងប្រាសាទ ក្លោងទ្វារ និង ប្រាង្គនានា ហាក់ដូចជាទន្លេនៃកំអែភ្នំភ្លើង។ ខុសពីប្រាសាទភាគច្រើននៅតំបន់អង្គរ សំណង់នៃប្រាសាទតាព្រហ្ម ត្រូវបានទុកចោលស្ទើរតែមិនបានស្ដារឡើងវិញទាល់តែសោះ តែភាពចាស់ទ្រុឌទ្រោមនៃប្រាសាទនេះ បែរជាក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដែលទាក់ទាញមនោសញ្ចេតនា។
រកមើលទិដ្ឋភាពច្រើនទៀតក្នុងតំបន់អង្គរនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
រកមើលតាមទិដ្ឋភាព (Views)សូមអរគុណជាពិសេស
Google វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ - អង្គរ
លោកអ្នកអាចសិក្សាបន្ថែមនៅ Google វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌
ដៃគូរបស់យើង
សូមអរគុណ ជាពិសេស ទៅដៃគូរបស់យើងនៅ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា (អាជ្ញាធរជាតិ ដើម្បីការពាររមនីយដ្ឋាន និងរៀបចំតំបន់សៀមរាប-អង្គរ) និង ក្រសួងទេសចរណ៍នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
